صفحه اصلی 

تاریخچه اتومبیل های پیکان و ژیان

۱- پیکان

ايران ناسيونال يا همان ايران خودرو كه مادر پيكان در 40 سال اخير بوده روز 12 مهرماه 1341 با سرمايه‌اي در حدود 10 ميليون تومان و با هدف مونتاژ و توليد انواع خودرو وتوسط آقايان حاج علي اکبر خيامي ، محمود خيامي ،احمد خيامي ، خانم مرضيه خيامي و خانم زهرا سيدي رشتي در خيابان اکباتان تهران تأسيس شد و از 28 اسفندماه 1342 با توليد اتوبوس شروع به كار كرد.

اينک با گذشت بيش از40سال از زمان تأسيس آن همچنان در زمينه ي طراحي و توليد خودروهاي سواري ، اتوبوس و ميني بوس به عنوان بزرگترين توليد کننده ي خودرو در کشور ، در راستاي تأمين نياز هاي جامعه ، ورود به بازارهاي جهاني ، تعميق ساخت داخل کردن قطعات و در نهايت تحقق اهداف ايران به فعاليت خود ادامه مي دهد .

شرکت ايران خودرو بزرگترين شرکت خودرو سازي کشور مي باشد که به طور متوسط 65 تا 70 درصد توليد خودرو داخل کشور را به طور دائم به خود اختصاص داده است . اما توليد اتوبوس آن هم به تيراژ محدود خواسته‌هاي برادران خيامي، مديران آن روز ايران خودرو، را برآورده نمي‌كرد، و به همين دليل در آن زمان آنها سعي كردند با كارخانجات خودروسازي دنيا ارتباط برقرار كنند تا بتوانند خودرويي را براي اقشار متوسط در ايران توليد كنند.

فورد، پژو، فولكس‌ و تالبوت برخي گزينه‌هايي بودند كه با آنها تماس برقرار شد. هنوز هم بسياري بر اين باورند كه استعمار پير انگلستان كه صنعت خودروي خود را در آن روزگار مظهر اراده ملي خود مي‌ديد، به وسيله راه‌هايي كه همه به آن روش‌هاي انگليسي نام مي‌دهند سبب شد تا شركت تالبوت بتواند جاي شركت‌هاي آلماني و فرانسوي را بگيرد؛ اما عده‌اي ديگر نيز مي‌گفتند در آن زمان تنها كارخانجات انگليسي روي خوش به مديران ايران خودرو نشان دادند. به هرحال پيكان وارد ايران شد.

درسال 1345 قراردادي بين شركت ايران خودرو و تالبوت در مورد مونتاژ و ساخت خودروي پيكان كه نام انگليسي آن هيلمن بود منعقد شد و به طور رسمي با وارد شدن قطعات از تالبوت انگلستان كه در آن روزگار زيرمجموعه شركت كرايسلر آمريكا بود توليد پيكان در ارديبهشت سال 1346 با ظرفيت 60 هزار دستگاه آغاز شد، اين تيراژ به تدريج به 120 هزار دستگاه رسيد.

اما ورود اولين پيكان به خيابان‌هاي تهران بسيار جالب بود، خودرو بعد از طي مسافت كمي جوش مي‌آورد، علت هم مشخص بود، رادياتور براي انگلستان طراحي شده بود نه ايران؛ بعدها با اصلاح اين ايراد، مشكل پيكان تا حدودي حل شد. توليد داخل اين خودرو به آرامي و با شكل‌گيري قطعه‌سازان كوچك و بزرگ و با به وجود آمدن نظام‌هاي مهندسي در حال افزايش بود.

شايد دانستن اين مطلب جالب است كه توليد اين خودرو پس از يك دهه توليد در انگلستان، در ايران شروع شد. پيكان را شايد هنوز هم بتوان در استراليا ديد، محبوب‌ترين مكان‌هايي كه بعد از ايران اين خودرو در آن توليد يا فروخته شده است را مي‌توان انگلستان و استراليا دانست.

چهره خودرو كه طراحي آن در سال 1965 به پايان رسيده و در سال 1966 نيز در شهر كاونتري انگلستان توليدش آغاز شده بود آكنده از فرم‌هاي هندسه و قرينه‌اي است كه چهره يك اتومبيل كلاسيك را تداعي مي‌كند.
مدل‌هاي اوليه پيكان در انگلستان داراي حجم موتور 1725 سي‌سي بود، در سال‌هاي بعد يعني سال 1969 مدل دولوكس پيكان كه در ايران نيز بسيار مشهور است ساخته شد.

بهترين مدل پيكان كه در ايران معروف به پيكان اونجر است نيز در سال 1975 ساخته شد؛ تالبوت در آن زمان موتور پرتحرك فورد را بر روي پيكان گذاشته بود.

پيكان تا قبل از انقلاب در بيش از شش مدل توليد شد كه پيكان استيشن، دولوكس، كار، جوانان برخي از مدل‌هاي قبل از انقلاب پيكان است. روند مونتاژ خودرو در ايران خودرو به همين ترتيب تا سال 1364 ادامه يافت و تا اين سال كماكان قطعات اصلي از خارج وارد و شركت ايران خودرو آن را مونتاژ مي‌كرد، و در كنار آن قسمت‌هايي چون بدنه، رادياتور، شيشه و كمك فنر عقب و جلو در ايران ساخته مي‌شد.

در سال 1364 خط توليد پيكان تالبوت انگلستان متوقف و در شركت پژو فرانسه ادغام شد. با توجه به اين وضعيت، توليد پيكان از سقف بيش از 70 هزار دستگاه در سال 1363 به سه هزار دستگاه در سال 1368 رسيد و عملا خط توليد پيكان مي‌رفت تا با توقف روبه‌رو شود.

اما در سال 1368 مديران آن زمان ايران خودرو تصميم گرفتند تا خطوط دست دوم شركت تالبوت را خريداري كرده و با تقسيم آن در توليد كنندگان قطعات خودرو و بازسازي بخشي از خطوط توليد ايران خودرو سعي كردند پيكان را از ورطه نيستي نجات دهند، اما بعد از نصب خطوط ايران خودرو با خطوط ناقص ، دست دوم و مستهلك شده‌اي روبه‌رو بودند كه كاستي‌هاي فراواني داشت.

در سال 1370 صنعت خودروي ايران به جانداري نيمه‌مرده شبيه بود؛ ركود اقتصادي و صنعتي بعد از جنگ و حدود هفت سال خواب زمستاني، ايران خودرو را در آستانه نابودي قرار داده بود. در آن زمان بسياري معتقد بودند ديگر احتياجي به صنعت خودرو نيست و عده‌اي نيز خواستار ادامه توليد كارخانجات خودروسازي و نجات آن بودند، اما پيكان در آن سال‌ها، صنعت خودروي ايران را نجات داد و جريان حياتي سرمايه را به شركت ايران خودرو بازگرداند.

حتي در اوايل دهه 70 و واردات انبوه خودرو، اين خودرو از محبوبيت نيفتاد و هم‌چنان پول رايج بازار خودروي ايران بود. تعمير راحت، ارزان بودن تعمير، تعمير در همه جا، هزينه كم و انس مردم ايران با اين خودرو، هم‌چنان اين خودرو را تا سال 1380 به عنوان پرمشتري‌ترين خودرو مطرح مي‌كرد.

خودروي پيكان از طي دهه 70 به بعد سبب شد مراكز قطعه سازي نيز بعد از انقلاب دوباره با داخلي سازي قطعات پيكان شكل بگيرد، بسياري از قطعه سازان از كپي كاري قطعات پيكان به روش مهندسي معكوس به دانش ساخت دست يافتند وتا جايي پيش رفتند كه هم اكنون به اروپا و آمريكا نيز صادرات قطعه انجام مي‌دهند.

آخرين مدل پيكان طراحي معروف كرايسلر است كه توليدش در ايران از سال 1359 آغاز شد. شايد اولين زمزمه‌هاي رفتن پيكان سال 1356 به گوش مي‌رسيد. در آن زمان قرار بود پژو 304 هووي پيكان شود و طي مدتي كوتاه اين نوعروس، قصد گرفتن جاي پيكان را داشت. و بالاخره در سال 1384 و تولید دو ميليون و 295 هزار دستگاه پيكان تولید آن متوقف شد.

سال شمار توليد انواع سواري :

1346) سواري پيکان در مدلهاي دو لوکس ، کار لوکس ، جوانان و تاکسي با حجم موتور 1600 و 1725 و 1800 سي سي .
1369) سواري پژو 405 در مدلهاي Gl و Glx با حجم موتور 1580 سي سي
1374) سواري پژو 405 در دو مدل دنده اي و اتوماتيک با حجم موتور 2000 سي سي
1374) سواري پژو 205 مدل Gr با حجم موتور 1360 سي سي
1376) سواري پژو Rd با حجم موتور 1600 سي سي
1377) سواري استيشن پژو 405 با حجم موتور 2000 سي سي
1378) پارس با حجم موتور 1800 سي سي
1379) توليد آزمايشي سمند (پروژهx7 ) با حجم موتور 1800 سي سي و سيستم انژکتوري
1380) پژو 206 باحجم موتور 1400 سي سي
1380) افتتاح خط توليد سمند با حضور رياست محترم جمهور وقت آقای خاتمی
و پس از آن تولید سمند Lx.
1383)تولید سومین مدل سمند." سمند سریر"
1384)پرده برداری از اولین پزو فرانسوی , ایرانی .پژو آریان و تولید آخرین پیکان !

سال شمار توليد انواع خودروهاي کار :

 1342 اتوبوس مرسدس بنز مدل 302 ، مدلهاي ( برون شهري ، درون شهري ، فرمان چپ و شاسي ) ، اتوبوس بنز Lp 608 ، اتوبوس بنز مدل Op
1344) ميني بوس کومر (ميني بوس ،وانت و آمبولانس )
1346) ميني بوس مرسدس بنز مدل 319 که بعد ها به مدل 309 تغيير يافت در مدلهاي : (استاندارد و سقف بلند )
1349) ميني بوس مرسدس بنز 409 آمبولانس
1350) ميني بوس بنز 309 (ميني بوس ، وانت و آمبولانس تک کابين و دو کابين )
1367) ميني بوس مرسدس بنز مدل 508 ( استاندارد و سقف بلند )
1368) اتوبوس شهري مدل O355
1369) ميني بوس بنز 508 کاروان ، ميني بوس بنز 409 ، ميني بوس بنز M30 ، ميني بوس بنز 508 کاروان ، ميني بوس بنز 409 ، ميني بوس بنز M30
1373) اتوبوس توريستي سقف بلند مدل 400 ، ميني بوس بنز O508 D
1374) اتوبوس سوپر C400 ، ميني بوس کاروان
1375) اتوبوس درون شهري S360
1376) اتوبوس دو طبقه ي نئوپلن ، اتوبوس فرودگاهي نئوپلن ، اتوبوس شهري لاينر نئوپلن ، اتوبوس توريستي سقف بلند مدل 400 توليد انبوه ، ميني بوس هيوندايي مدل E ، ميني بوس هيوندايي مدل M ( ميني بوس و نوع وانت ) ، اتوبوس شهري دو کابين

 

۲- اتومبیل ژیان، ۶۰ ساله شد!

امسال شصتمین سالگرد تولید نخستین اتومبیل فرانسوی سیتروئن Citroen 2CV (یا همان ژیان که در سال 1347 توسط شرکت سایپا در ایران مونتاژ شد) است. خودروي ژيان در فرانسه با نام "دوژوو" ( "Deux Chevaux" ) معروف است. دو ژوو در زبان فرانسوي به معناي "دو اسب" است كه بيان گر قدرت دو اسبي اين خودرو در مقياس فرانسوي است. محبوبيت فراوان اين خودرو بيشتر به خاطر قيمت ارزان و مصرف بسيار كم بنزين آن است.

شايد هنگامي كه اين خودرو براي اولين بار در نمايشگاه خودروي پاريس در هفتم اكتبر سال 1948 رو نمايي شد هيچ كس فكر نمي كرد تا بيست سال اين خودرو از محبوب ترين و پر فروش ترين خودروهاي فرانسه باشد. 

كارشناسان در آن زمان ورود و موفقيت اين خودروي دو سيلندر در بازار را بسيار خنده دار مي دانستند اما پس از موفقيت چشمگيري كه اين خودرو در عرصه بازار اتومبيل به دست آورد همگان را شگفت زده كرد. شركت سيتروئن طي ساليان متمادي يا ايجاد تغييراتي مدل هاي جديد ژيان را به بازارها معرفي كرد تا بالاخره آخرين مدل آن در سال 1990 به جهان خودرو معرفي شد.

از روز 7th October 1948 که برای نخستین بار در 35 امین نمایشگاه اتول پاریس به نمایش گذاشته شد  و آمریکایی ها به طعنه به آن “tin can” (قوطي حلبي - یا بقول ما ایرانی ها: لگن! ) ، آلمانی ها به آن اردك كوچك ، و انگلیسی ها به آن حلزون نام نهادند!

تا سال 1990 میلادی در حدود 5 میلیون دستگاه ژیان را فروختند و یک صف طولانی 5 ساله برای خرید دستگاه نو آن در بین خانواده ها و مردم کم درآمد و اکثرا کشاورز یا جوان فرانسوی وجود داشت و به همین دلیل بود که ژیان های دست دوم را گران تر و حتی دو برابر قیمت نوی ان می خریدند تا ۵ سال در نوبت نمانند!

نمونه های اولیه ( Prototype ) ژیان را فرانسوی ها از ترس این که آلمان ها و هیتلر از آتها بعنوان نمونه های ماشیت های نظامی استفاده نکنند در چند مزرعه قایم کرده بودند که بعداز جنگ تعدادی از زیر خاک بیرون آورده شدند. کلیک کنید و ببینید... مدل های اولیه ژیان فقط یک چراغ جلو داشت و با هندل روشن میشد (جلوی پایین کاپوت). بعدها دو چراغه شد و دارای استارتر مدل امروزی.. ظاهرا آینه بغل هم نداشته است! 

 

عکس روز پرده برداری از ژیان ( سیتروئن) در پاریس

ژیان فرانسوی و فولکس قورباغه ای ( بیتل BEETLE ) آلمانی  دو قارقارک کوچولوی ارزان قیمت زمان جنگ جهانی دوم بودند که تقریبا هیچ نیازی به تعمیر نداشتند و همین باعث کسادی بازار کارخانه های اتومبیل سازی شده بود و ازین بابت ناراحت بودند و بهمین دلیل بود که تولیدش را متوقف کردند.

اما برای مردم اکثرا روستایی و فقیر فرانسه زمان جنگ دوم جهانی بسیار هم مناسب بود و می توانستند با آن سبد های تخم مرغ را کیلومترها در جاده های خاکی و پر دست انداز به بازار ببرند و هم با آن به گشت و گذار و پیک نیک بروند و هم این که صندلی عقبش را دراورده و در پارکها و پیک نیک ها بعنوان نیمکت استفاده کنند!

ژیان که نام فرانسوی اش 2 CV است، امروزه بعنوان یک کالای آنتیک و بسیار گران قیمت و در عین حال نوستالژیک و خاطره انگیز، اسطوره و افسانه ( myth و legend ) به شمار می رود. از آن جا که هیچ نیازی به تبلیغات نداشت روز اول از روزنامه نگاران برای مراسم پرده برداری از آن دعوتی نشد.

به همین دلیل بود که ژورنالیست ها که به آنها بر خورده بود سعی در مسخره کردنش کردند و مثلا امریکایی ها که زیاد هم با فرانسوی ها خوب نیستند- به خاطر ضعفی که فرانسوی ها در مقابل هیتلر نشان دادند- متلک پراکنی کرده و به ژیان لقب قوطی باریک ( و یا چتری که 4 چرخ داره 'Umbrella on wheels' ) داده و به طعنه می گفتند : Does it come with a can opener? ( در بطری بازکن هم باهاش میاد؟!)...

ژیان نه تنها اولین اتومبیل سازگار با محیط زیست بود ( از لحاظ مصرف خیلی کم بنزین ) بلکه صنعت اتومبیل سازی آن زمان را هم متحول کرد و لقب اتومبیل مردمی ( THE people’s car ) را از آن خود کرد. حتی در سال 1958 مدل جدیدی بنام صحرا ( “Sahara” 4x4 2CV ) با دو انجین - یکی برای چرخ های عقب و یکی برای جلو - ساخته شد. ژیان ها اول فقط در یک رنگ خاکستری تولید می شدند ولی بعدها رنگ های شاد و متنوع - زرد و قرمز - هم اضافه شدند. داشبرد بسیار ساده، صندلی های بدون پشتی ، و انجینی که با آب سرد میشد... ( ۱۱ تصویر را ببینید )

عکس مدل سال 1963 یک ژیان فرانسوی دو انچینی Citroen 2CV Sahara 4x4
 

تاريخچه و معرفي شركت سايپا ( مونتاژگر ژیان در ایران) : در سال 1337 به دنبال افزایش روز افزون تقاضای خرید خودرو اندیشه ساخت البته به صورت مونتاژ در کشور شکل گرفت. اقدامات عملی در این زمینه با صدور مصوبه ای در سال 1342 از سوی وزارت اقتصاد در خصوص چگونگی شرایط پروانه ساخت خودرو صورت پذیرفت .از تقاضاهای پذیرفته شده در ان زمان می توان به شرکت های ایران ناسیونال (ایران خودرو) شرکت سهامی سیتروئن (سایپا) و جنرال موتورز ایران (پارس خودرو) نام برد.

شرکت سهامی ایرانی سیتروئن در سال 1344 در زمینی به مساحت 240 هزار متر و زیر بنای 20 هزار متر و با سرمایه اولیه 160 میلیون ریال توسط (( آلفرد آیسه)) تاسیس شد... با صدور پروانه تاسیس و تعیین اعضای هیئت مدیره در اواخر سال 1345 به صورت رسمی فعالیت شرکت آغاز شد.

تهیه زمین احداث نخستین سالن تولید(سالن بدنه و رنگ فعلی) تهیه و تدارک لوازم مورد نیاز و ثبت علامت به همراه کلمه saipc که ماخذ ان فرانسوی بود و همچنین تقاضای ثبت کلمه ژیان از جمله اقداماتی بود که تا سال 1347 یعنی زمان بهره برداری از شرکت صورت گرفت.

اولین محصول تولیدی شرکت آکا نام داشت که طی چهار سال (از 1347 تا 1350) تعداد 1035 دستگاه تولید گردید ... سپس اتومبیل ژیان از این شرکت به بازار عرضه و در سال 1355 طی قرداد با شرکت فرانسوی رنو، رنو 5 هم به تولیدات شرکت افزوده شد.

 

این روزها کارخانه فولکس واگن آلمان اتومبیل بیتل ( قورباغه ای) را، کارخانه فیات مدل 500 را، پورش مدل 911 را، کارخانه فورد مدل تی بن T-bon را، و حالا هم فرانسوی ها ژیان ( سیتروون) را که همگی برای میلیون ها نفر خاطره انگیزند دوباره با شکل و شمایل مدرن تر به بازار برگردانده اند.